Infekcje dotykające górne drogi oddechowe są najczęściej spotykaną przyczyną problemów z węchem, włączając w to jego całkowitą utratę. Znane jest, że jednym z kluczowych symptomów zakażenia wirusem koronawirusa była utrata smaku oraz węchu. W takim kontekście, utrata zdolności do odczuwania zapachów była zazwyczaj chwilowa i wracała do normy wraz z postępem kuracji choroby. Inne common przyczyny pogorszenia lub utraty węchu to krzywa przegroda nosowa czy różnego rodzaju schorzenia neurologiczne, takie jak stwardnienie rozsiane, zapalenie opon mózgowych czy nowotwory. Czy jednak istnieje skuteczna metoda leczenia zaburzeń węchu poprzez trening tego zmysłu?
Wystarczająco rozwinięty węch jest kluczowy dla funkcjonowania człowieka? Choć ludzki nos służy nie tylko do oddychania, ale także do odbierania różnych zapachów, to nasz zmysł węchu nie jest tak rozwinięty jak u wielu innych ssaków. Niemniej jednak jest niezastąpiony – potrafimy wykryć aż około 10000 różnych substancji obecnych w atmosferze. Zmysł węchu jest nierozłączny ze zmysłem smaku, który ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego spożywania pokarmów. Właśnie dlatego tak istotne jest szybkie rozpoznanie przyczyn braku powonienia i podjęcie odpowiedniego leczenia.
Wśród lekarzy neurologów, kluczowe jest zrozumienie procesu przewodzenia zapachu w kontekście zaburzeń węchu. Upośledzenie powonienia może pojawić się na każdym etapie tego procesu. W naszym nosie znajdują się tak zwane pola węchowe, które są rodzajem receptorów zapachów. Od nich odchodzą nerwy węchowe, które przekazują odczuwane zapachy przez pasmo i prążki węchowe do specjalnej części mózgu zwanej kora węchowa, która umożliwia nam świadome odbieranie zapachów.
Utrata lub pogorszenie węchu może mieć wiele przyczyn, zarówno neurologicznych, jak i laryngologicznych. Często dochodzi do tego na skutek anosmii (utrata węchu) lub hiposmii (osłabienie powonienia), które mogą być spowodowane przez:
Zwężenie sklepienia węchowego i niedrożność nozdrzy tylnych (na przykład polipy nosa),
skrzywienie przegrody nosowej,
infekcje wirusowe i bakteryjne (najczęstsza przyczyna),
przewlekła lub ostra niedrożność zatok przynosowych na tle alergicznym,
stłuczenie podstawy czaszki,
zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych,
procesy nowotworowe łagodne i złośliwe (na przykład oponiak rynienki węchowej),
złamania blaszki sitowej z przerwaniem nitek węchowych,
tętniaki mózgu uciskające nerw węchowy,
cukrzyca,
choroba Alzheimera i choroba Parkinsona,
niektóre leki, na przykład na nadciśnienie i padaczkę, a także niektóre antybiotyki,
niedobór witamin i składników mineralnych,
samoistna utrata węchu wynikająca z uszkodzenia nabłonka węchowego.