Epidemia otyłości przyczynia się do zwiększonej liczby przypadków nadciśnienia tętnicze u dzieci, które często wiąże się z innymi zaburzeniami, takimi jak wysokie stężenie cholesterolu i trójglicerydów. Przeważnie u dzieci stwierdza się nadciśnienie wtórne, które jest powiązane z innymi schorzeniami, takimi jak choroby nerek, serca czy zaburzenia hormonalne. W przypadku dzieci powyżej 10. roku życia można diagnozować również nadciśnienie tętnicze pierwotne. Kluczowe w leczeniu jest zarówno wyeliminowanie podstawowej choroby, która powoduje nadciśnienie, jak i utrzymanie odpowiedniej diety. Statystyki pokazują, że problem z podwyższonym ciśnieniem dotyczy od 1 do 4% młodych pacjentów. Warunkiem postawienia diagnozy jest ocena wartości ciśnienia w odniesieniu do wieku i stanu rozwoju fizycznego dziecka, a pomocne są w tym siatki centylowe.
Wartości ciśnienia tętniczego ulegają zmianom wraz z wiekiem dziecka – młodsze dzieci mają z reguły niższe wartości ciśnienia niż starsze. Ciśnienie tętnicze jest zależne nie tylko od wieku, ale również od płci i wzrostu dziecka. Dlatego też nie można przyjąć uniwersalnej normy ciśnienia tętniczego dla dzieci, a wartości te ocenia się za pomocą siatek centylowych czy specjalnych tabel. Pozwalają one na ustalenie standardów ciśnienia tętniczego odpowiednich dla określonego wieku, płci i wzrostu dziecka. Na przykład, u dwóch dzieci tej samej płci i wieku, ale o różnej wysokości, takie same wartości ciśnienia tętniczego mogą prowadzić do zupełnie innej diagnozy – u niższego dziecka może to sugerować nadciśnienie, podczas gdy u wyższego dziecka te same wartości będą traktowane jako norma.
Po przeprowadzeniu pomiaru ciśnienia tętniczego (najlepiej na podstawie średniej z trzech pomiarów), lekarz może stwierdzić:
- prawidłowe ciśnienie tętnicze – gdy wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego znajdują się poniżej 90 centyla;
- wysokie prawidłowe ciśnienie (tzw. stan przednadciśnieniowy) – gdy wartości ciśnienia skurczowego i rozkurczowego mieszczą się między 90 a 95 centylem;
- nadciśnienie tętnicze – gdy wartości ciśnienia przekraczają 95 centyl;
- nadciśnienie tętnicze „białego fartucha” – sytuacja, w której pomiary ciśnienia wykonane przez służbę zdrowia wskazują na nadciśnienie, podczas gdy wyniki pomiarów domowych są normalne (najbardziej wiarygodny jest tutaj ambulatoryjny całodobowy pomiar ciśnienia tętniczego, tzw. ABPM).
Poprawna technika pomiaru ciśnienia u dziecka jest niezwykle istotna. Dziecko powinno być spokojne (np. podczas karmienia lub snu), mankiet ciśnieniomierza powinien obejmować 2/3 długości ramienia i znajdować się na wysokości serca. Lekarz dokonuje kilku pomiarów (2-3) w odstępach około 1 minuty. Przynajmniej raz powinien być wykonany pomiar na wszystkich czterech kończynach dziecka.
Nadciśnienie tętnicze u dzieci często nie ma wyraźnych objawów (chyba że dochodzi do gwałtownego wzrostu wartości ciśnienia lub pojawiają się objawy związane z chorobą wywołującą nadciśnienie). Stopniowe rozwijanie się nadciśnienia samoistnego może nie być dla dziecka odczuwalne (mogą one skarżyć się jedynie na bóle głowy), ponieważ organizm stopniowo dostosowuje się do wyższych wartości ciśnienia. Właściwe objawy pojawiają się zazwyczaj dopiero wtedy, gdy w organizmie dochodzi do powikłań spowodowanych nieprawidłowymi wartościami ciśnienia.